ده سال افتخارآفرینی بانوی تنگستانی در تیم ملی ایران
به گزارش تنگستان نما؛ شطرنج، این بازی فکری کهن، قرن‌هاست که ذهن انسان‌ها را به چالش می‌کشد و به‌عنوان میدانی برای نمایش نبوغ، تمرکز و استراتژی شناخته می‌شود. فراتر از یک سرگرمی، شطرنج به‌عنوان ابزاری برای پرورش تفکر تحلیلی، تصمیم‌گیری دقیق و مدیریت زمان در بسیاری از جوامع ارزشمند شمرده می‌شود. در دنیای امروز، با وجود گسترش تکنولوژی و بازی‌های دیجیتال، شطرنج نه‌تنها جایگاه خود را حفظ کرده، بلکه بیش از گذشته مورد توجه نسل جوان قرار گرفته است.
قهرمانان شطرنج در سایه سال‌ها تمرین، تجربه و شکست‌های پیاپی به جایگاه‌های بلند می‌رسند. مسیر آن‌ها معمولاً از سنین پایین آغاز می‌شود و با تلاش مستمر، حمایت خانواده و راهنمایی مربیان ادامه می‌یابد. برای آن‌ها، هر مسابقه تنها یک رقابت نیست، بلکه فرصتی برای سنجش شخصیت، صبر و خلاقیت ذهنی‌شان است. دیدگاه و تجربه‌های این قهرمانان می‌تواند الهام‌بخش علاقه‌مندان و راهنمایی سودمند برای مبتدیان باشد.
گفتگویی انجام شده با یکی از قهرمانان برجسته شطرنج شهرستان تنگستان که با افتخار در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی خوش درخشیده است. پرسش‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا جنبه‌های مختلف زندگی حرفه‌ای، روانی، اخلاقی و روزمره‌ی یک شطرنج‌باز حرفه‌ای را آشکار سازند. پاسخ‌های او صادقانه، آموزنده و سرشار از نکاتی برای علاقه‌مندان به این رشته است.
این گفتگو نه‌تنها مخاطب را با دنیای درونی شطرنج‌بازان آشنا می‌کند، بلکه تصویری واقعی از تلاش، پایداری و عشق به یک هنر؛ علم فکری را ارائه می‌دهد. با ما همراه باشید تا از زبان یک قهرمان، شطرنج را فراتر از صفحه ۶۴ خانه‌ای بشناسیم.
لطفا خودتان را بطور کامل معرفی کنید
زنده‌بودی: فریبا زنده‌بودی هستم متولد سال ۱۳۶۶ از روستای قباکلکی از توابع شهرستان تنگستان تحصیلات ابتدایی‌ام را در همان روستای پدری گذراندم و در دوره متوسطه اول به مدرسه نابینایان و کم‌بینایان شوریده شیرازی در شیراز رفتم و تحصیلاتم را ادامه دادم در حال حاضر فوق لیسانس رشته تاریخ گرایش خلیج فارس شناسی از دانشگاه خلیج فارس بوشهر هستم.
مقام و افتخارات استانی خود را بیان کنید
زنده‌بودی: من شطرنج را به‌صورت حرفه‌ای از سال ۱۳۹۳ آغاز کردم و مقام‌های متعددی در هر سال در بخش استانی و کشوری به‌دست آوردم در بخش نابینایان تنها بانوی کم‌بینای استان هستم که به مسابقات قهرمانی کشور راه یافتم و از همان سال ۱۳۹۳ تاکنون عضو تیم ملی شطرنج نابینایان و کم‌بینایان ایران هستم در بخش بینایان استان مقام‌های متعدد اول، دوم و سومی را دارا هستم و در سال ۱۴۰۳ قهرمانی استان بوشهر در بخش بانوان را دارم. در سطح کشوری در ۱۰ سال اخیر در بخش نابینایان جزو نفرات برتر اول تا سوم انتخابی برای تیم ملی بوده‌ام در بخش بینایان در مسابقات متعدد اپن کشوری شرکت کرده‌ام.
مقام و افتخارات بین‌المللی خود را بیان کنید
زنده‌بودی: در مسابقات بین‌المللی جام فردوسی مشهد، جام کارون، جام سیستان، جام خاوران و جام آلامنتو ایلام مقام‌آور بوده‌ام در بخش جهانی و پارالمپیک در مسابقات ۲۰۱۸ پاراآسیایی اندونزی چهار مدال را برای کشورم که دو مدال طلا یک نقره و یک برنز کسب کردم.
چه چیزی باعث شد به شطرنج علاقه‌مند شوید؟
زنده‌بودی: علاقه من به شطرنج از دوران نوجوانی شروع شد یکی از هدایای جذابی که پدرم برای من تهیه کرد یک صفحه شطرنج کوچک بود که علاقه من از آن صفحه شطرنج شروع شد کنجکاو شدم که نحوه این بازی را یاد بگیرم اما ورود من به دنیای حرفه‌ای شطرنج در ۲۷ سالگی شکل گرفت در انجمن نابینایان بوشهر با کلاس شطرنج به مربی‌گری باقری روبرو شدم و همان کلیدی بود برای یادگیری واقعی شطرنج و راهیابی ورزش قهرمانی علاقه من به شطرنج به حدی افزایش یافت که ادامه تحصیل در مقطع دکترا رشته تاریخ را کنار گذاشته و وارد تمرینات شطرنجی برای راهیابی به تیم ملی شدم کم کم به این نتیجه رسیدم که این بازی برایم چیزی فراتر از سرگرمی یا منطق صرف است چیزی درست شبیه زندگی است تمرکز آگاهی پشتکار مداوم و کاملاً با شخصیت من سازگار است و کم کم تلاش من تلاشی در راه عشق و عشق به شطرنج شد.
روزانه چند ساعت تمرین می‌کنید؟
زنده‌بودی: روزانه حدود ۶ ساعت به تمرین شطرنجی می‌پردازم و این زمان شامل موارد مختلفی همچون مطالعه تئوری‌های شطرنج و مباحث تاکتیکی در شطرنج است همچنین دیدن بازی‌های بزرگان شطرنج و تحلیل و تفسیر بازی‌های آن‌ها یکی از جذاب‌ترین بخش‌های تمرینی من است اما بر اساس تجربه به این نکته رسیدم که برای موفقیت در شطرنج در برنامه روزانه مسائلی همچون خواب به موقع، ورزش مداوم و توجه به حالت روحی و روانی از هر تمرینی مهم‌تر است و هر روز باید به آن‌ها آگاه بود.
مهم‌ترین مهارتی که یک شطرنج‌باز باید داشته باشد چیست؟
زنده‌بودی: مهم‌ترین ویژگی که یک شطرنج باز باید داشته باشد از نظر من توانمندی او در برگشت به تعادل است منظور این است که بتواند به سرعت به وضعیت تعادل روحی برگردد تا بتواند در لحظات بحرانی تصمیم‌های درست را بگیرد در واقع داشتن شخصیت شطرنجی موضوع خیلی مهمی است که باعث می‌شود سایر مسائل دیگر خود به خود درست پیش برود مثل صبر، تمرکز، انعطاف‌پذیری، اعتماد به نفس و استقامت البته باید بگویم که پشتکار نیز یک شاخصه مهم در شطرنج بازان موفق است و چون آن‌ها از پرداختن به شطرنج لذت می‌برند هیچ وقت دست از تلاش و ادامه دادن بر نمی‌دارند.
آیا همیشه با برد از بازی خارج می‌شوید؟
زنده‌بودی: خیر، شکست بخش جدایی‌ناپذیر مسیر پیشرفت است. حتی در باخت‌ها درس‌های بزرگی نهفته است. مهم‌تر از نتیجه، تحلیل بازی و یافتن نقاط ضعف است. هر شکست می‌تواند سکوی پرتابی برای پیروزی آینده باشد.
بزرگ‌ترین چالش شما در یک مسابقه چه بوده است؟
زنده‌بودی: بزرگ‌ترین چالشم در زندگی شطرنجی در مواجهه شدن با شطرنج بازان بینا بود چرا که آن‌ها از توانایی طبیعی خود برای سرعت و محاسبه بهتر استفاده می‌کردند اما در ابتدا برای من محاسبه واریانت‌ها بسیار سخت می‌کرد به تدریج با تلاش زیاد سعی کردم به صورت ذهنی با آن‌ها رقابت کنم یعنی واریانت‌ها را در ذهن خود بررسی کنم و بعد حرکت نهایی را ارائه دهم به جای قدرت بینایی که در اختیار آن‌ها بود به تدریج کار به جایی رسید که این نقطه ضعف تبدیل به نقطه قوت من شد و در بسیاری از موارد به یمن داشتن این مهارت خاص به پیروزی‌های شیرینی دست یافتم.
شطرنج چگونه بر زندگی شخصی‌تان تأثیر گذاشته است؟
زنده‌بودی: شطرنج نظم و تفکر استراتژیک را وارد زندگی‌ام کرده است. در تصمیم‌گیری‌های روزمره نیز با دقت بیشتری عمل می‌کنم. همچنین یاد گرفتم صبور باشم و به راه‌حل‌های مختلف فکر کنم. این ویژگی‌ها در روابط اجتماعی‌ام نیز تأثیر مثبت داشته‌اند و شطرنج به من آموخت که مسئولیت‌پذیر باشم مسئولیت کارهای خودم را بر عهده بگیرم و برای بهتر شدنم هر روز تلاش کنم و به جای تمرکز بر محیط اطراف به احوال و آگاهی درونی خودم توجه کنم.
الگوی شما در دنیای شطرنج چه کسی است؟
زنده‌بودی: الگوی من «گری کاسپاروف» است. تسلط او بر بازی و قدرت ذهنی‌اش الهام‌بخش من بوده است. روش تحلیل و رویکرد تهاجمی‌اش همیشه تحسین‌برانگیز بوده. از سبک بازی او بسیار آموخته‌ام.
شطرنج را بیشتر هنر یا علم می‌دانید؟
زنده‌بودی: شطرنج ترکیبی از هنر خلاقیت و علم است در عین حال که قوانین شطرنجی و کتاب‌های متعدد شطرنجی برای پیشرفت شطرنج‌بازان در طول قرن‌ها نوشته شده‌اند اما از دید من ذات شطرنج از هنر و خلاقیت می‌آید و اگر این قسمت از آن را از شطرنج بگیریم در واقع کل بازی شطرنج را زیر سئوال برده‌ایم هیچ انسانی نمی‌تواند از این بازی لذت ببرد شطرنج سراسر هنر و عشق است و از آنجا که ذات انسان هنرجو و مهر طلب است شطرنج نیز مانند سایر هنرهای بشری می‌تواند وسیله‌ای در اختیار او برای ابراز احوال درونی او باشد.
آیا برای یک بازی خاص رژیم غذایی خاصی دارید؟
زنده‌بودی: بله، در روزهای منتهی به مسابقه از غذاهای سبک و مغذی استفاده می‌کنم. تمرکز بر پروتئین، میوه و مغزها برای بهبود عملکرد ذهنی‌ام است. از غذاهای سنگین و قندی پرهیز می‌کنم. همچنین مصرف آب کافی بسیار مهم است و شطرنج‌بازان معمولاً در روزهای مسابقه از خوردن چیزهایی که خواب‌آور هستند مثل دوغ و ماهی جلوگیری می‌کنند.
به نظر شما شطرنج در مدارس باید آموزش داده شود؟
زنده‌بودی: قطعاً بله. شطرنج باعث تقویت حافظه، تمرکز و قدرت تحلیل در دانش‌آموزان می‌شود. این بازی علاوه بر سرگرمی، ابزاری آموزشی است. نقش آن در رشد ذهنی و اخلاقی نسل جدید بسیار ارزشمند است.
چه توصیه‌ای برای شطرنج‌بازان مبتدی دارید؟
زنده‌بودی: صبر و پشتکار داشته باشید. ابتدا بر مفاهیم پایه مانند کنترل مرکز، توسعه سوارها و ایمنی شاه تمرکز کنید. بازی‌های اساتید را ببینید و از اشتباهات‌تان درس بگیرید. از باخت نترسید، بلکه آن را به‌عنوان فرصت رشد ببینید. در کل سعی کنید از شطرنج لذت ببرید جایی که احساس کردید شطرنج برای شما سخت و ملال‌آور شده است برای مدتی فاصله بگیرید و با انرژی مضاعف برگردید.
تأثیر روانی یک بازی مهم را چگونه مدیریت می‌کنید؟
زنده‌بودی: پیش از بازی با تمرین ذهن‌آگاهی و تنفس عمیق ذهنم را آرام می‌کنم. تلاش می‌کنم افکار منفی را دور نگه‌دارم. تمرکز بر لحظه حال و فراموش کردن نتیجه کلید موفقیت است. همچنین به یادآوری تجربیات مثبتم کمک می‌کنم سعی می‌کنم همواره هدف کلی زندگی شطرنجی‌ام را به‌خاطر بیاورم و این مراحل را تنها راهی کوچک در راه رسیدن به آن هدف تلقی می‌کنم.
آیا هوش مصنوعی شطرنج را تغییر داده است؟
زنده‌بودی: بله، حضور هوش مصنوعی نقش انکارناپذیری در ارتقای سطح بازی‌ها داشته است. اکنون می‌توان حرکات را دقیق‌تر تحلیل و تمرین کرد. موتورهای شطرنج به ما نشان می‌دهند چگونه بازی‌مان را بهینه کنیم. یادگیری از آن‌ها بی‌پایان و عمیق است البته باید توجه داشت که خلاقیت و جنبه هنری شطرنج کاملاً متعلق به انسان‌هاست و نباید این قسمت از شطرنج را نادیده بگیریم به این گونه که نباید با استفاده بیش از حد از هوش مصنوعی و موتورهای شطرنجی خلاقیت و هنر خود در شطرنج را کنار بگذاریم.
آینده شطرنج را چگونه می‌بینید؟
زنده‌بودی: آینده شطرنج روشن است، به‌ویژه با گسترش دیجیتال و آموزش آنلاین. این بازی بیش از گذشته در دسترس همگان قرار گرفته است. رقابت‌ها بین‌المللی‌تر و بازیکنان جوان‌تر شده‌اند. شطرنج در حال تبدیل شدن به یک فرهنگ جهانی است.
در هنگام باخت چه حسی دارید و چگونه با آن کنار می‌آیید؟
زنده‌بودی: باخت همیشه تلخ است، اما آن را بخشی طبیعی از مسیر رشد می‌دانم. ابتدا احساس ناراحتی است، اما سریعاً سعی می‌کنم علت شکست را پیدا کنم. تحلیل بازی برایم از نتیجه مهم‌تر است. هر شکست پلی برای تبدیل شدن به بازیکنی بهتر است.
تا چه حد به آمادگی ذهنی پیش از مسابقه اهمیت می‌دهید؟
زنده‌بودی: آمادگی ذهنی یکی از ارکان اصلی موفقیت در شطرنج است. قبل از هر بازی، تلاش می‌کنم ذهنم را از تنش‌ها پاک کنم. تمرکز، اعتماد به نفس و آرامش روانی تأثیر مستقیم بر کیفیت تصمیم‌گیری دارند. بدون تعادل ذهنی، حتی آمادگی فنی هم کارساز نخواهد بود.
شطرنج چگونه بر مهارت‌های دیگر شما در زندگی تأثیر گذاشته است؟
زنده‌بودی: شطرنج به من آموخت که برای هر تصمیم باید زمان صرف کرد و تمام جوانب را سنجید. در زندگی روزمره نیز با دقت بیشتری تصمیم‌گیری می‌کنم. توانایی مدیریت استرس، حل مسئله و تفکر چند مرحله‌ای از مهارت‌هایی هستند که از شطرنج به‌دست آورده‌ام. این مهارت‌ها در زندگی حرفه‌ای و شخصی‌ام بسیار مفید بوده‌اند.
آیا فکر می‌کنید شطرنج می‌تواند بر تربیت اخلاقی افراد تأثیر بگذارد؟
زنده‌بودی: قطعاً بله. شطرنج در کنار پرورش ذهن، به بازیکن احترام به حریف، فروتنی در پیروزی و پذیرش شکست را می‌آموزد. این بازی روحیه جوانمردی و رقابت سالم را تقویت می‌کند. اخلاق‌مداری در شطرنج یکی از نشانه‌های بلوغ فکری بازیکن است. این ارزش‌ها به‌راحتی به زندگی اجتماعی منتقل می‌شوند.
در پایان این گفتگو، روشن می‌شود که شطرنج تنها یک بازی نیست، بلکه مدرسه‌ای برای زندگی است؛ جایی که تصمیم‌گیری، صبر، شکست‌پذیری و قدرت ذهنی به‌صورت عینی تمرین می‌شود. تجربه‌های قهرمان نشان می‌دهد که موفقیت در شطرنج نیازمند تعهد، استمرار، و خودشناسی است. هر حرکت بر صفحه می‌تواند بازتابی از شخصیت، تفکر و نگرش یک بازیکن باشد.
این بازی، برخلاف ظاهر ساکتش، عرصه‌ای پرهیجان برای رشد ذهن و روح است. قهرمانان واقعی شطرنج، نه‌تنها در رقابت، بلکه در طرز فکر و سبک زندگی نیز الگو هستند.
امروزه با دسترسی گسترده‌تر به منابع آموزشی و حضور هوش مصنوعی، فرصت برای رشد در دنیای شطرنج بیش از هر زمان دیگر فراهم شده است. اما در کنار ابزارها، آنچه یک شطرنج‌باز را به قله می‌رساند، عشق به یادگیری و آمادگی برای رویارویی با چالش‌هاست. پاسخ‌های ارائه‌شده در این مصاحبه، نه‌فقط نکات فنی، بلکه بینش‌هایی ارزشمند در اختیار خواننده می‌گذارد. از نگاه یک قهرمان می‌آموزیم که مسیر موفقیت در شطرنج، مسیری شخصی، عمیق و الهام‌بخش است. و این مسیر، هرگز پایانی ندارد.
صدای تنگسیر
انتهای‌خبر/