معاهده مشارکت راهبردی ایران-روسیه؛ فرصتی برای ورود به بازارهای جدید
ندری بلینیکوف، رئیس دفتر بازرگانی روسیه در ایران، در نشست «چشم‌انداز روابط تجاری ایران و روسیه در پرتو معاهده مشارکت جامع راهبردی و موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا» که روز چهارشنبه (۲۴ بهمن) در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: من میخواهم از معاهده مشارکت جامع راهبردی میان روسیه و ایران که توسط روسای جمهور دو کشور به امضا رسیده است، شروع کنم که به تعامل روسیه و ایران در شرایط جدید، حمایت از یکدیگر در صحنه بین‌المللی و همچنین امنیت منطقه‌ای کمک خواهد کرد. این سند، توافقنامه منسوخ شده مورخ سال ۲۰۲۱ میلادی در خصوص اصول روابط و همکاری میان دو کشور را جایگزین کرده است. قبل از امضای این توافقنامه، کار طولانی و بسیار دقیقی انجام شده است و این سند بصورت عینی طیف کاملی از حوزه‌های روابط ایران و روسیه را دربرمی‌گیرد و از تقویت همکاری در حوزه‌های تجاری، سیاسی و دفاعی تا توسعه روابط دوجانبه در حوزه‌های علمی، آموزشی، فرهنگی و بشردوستانه را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: بنابراین ما همدیگر را در چهارچوب معاهده جامع رهبردی تقویت می‌کنیم؛ ما به فناوری‌های ملی دسترسی پیدا می‌کنیم، از پتانسیل حمل و نقل لجستیک موجود استفاده می‌کنیم و امکان ورود به بازارهای جدید را فراهم می‌کنیم. یک نکته بسیار مهم دیگر این است که با کمک این موافقتنامه، ما در آینده خواهیم توانست تا توافق‌نامه‌های مختلف برای حل مشکلات خاص را منعقد کنیم که به نوبه خود به اجرای پروژه‌های دوجانبه و منطقه‌ای و همچنین اجرای قراردادهای بزرگ جدید منجر خواهد شد.
این فعال اقتصادی روس افزود: امروز با اطمینان می‌توان گفت که حجم سالانه تجارت متقابل بین کشورهای ما از رقمی بیش از چهارمیلیارد دلار گذشته است. در عین حال روسیه تعامل مثبت تجاری با ایران دارد. حدود ۸۰ درصد گردش کالاها محصولات کشاورزی است. از روسیه به ایران محصولات کشاورزی همچون گندم، ذرت، جو، روغن آفتابگردان و تجهیزات صنعتی و چوبی و محصولات کاغذی و محصولات صنایع شیمیایی، فلزات و محصولات حاصل از فلزات وارد می شود. باید اشاره کنم که روسیه بزرگترین تامین کننده چوب در ایران است. ایران نیز به روسیه میوه و سبزیجات را در طیف وسیعی صادر می‌کند.
بلینیکوف گفت: در حال حاضر کشورهای ما با بهبودبخشی تجارت متقابل روبرو هستند. از اواسط سال ۲۰۲۲ میلادی، تعداد نمایندگان رسمی متقابل تجاری و بازدیدها از شرکت‌ها به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. در روند جهت گیری مجدد در بازارهای جدید، ایران یکی از بازارهای اصلی روسیه را به دست گرفته است. ما انتظار داریم که افزایش علاقه جوامع تجاری دو کشور منجر به گسترش صادرات و وادرات کالاها و خدمات جدید شود. امروز میبینیم که کالاهای ایرانی چندین سال است که مورد تقاضای خریداران روسیه هستند و رشد حجم صادرات محصولات ایرانی چنین اظهاراتی را تائید می‌کند. در درجه اول، این صادرات شامل سبزیجات و میوه تازه و خشک و آجیل است و طی چند سال گذشته، محصولات شیرین و لبنیات، مصالح ساختمانی، محصولات پتروشیمی و مواد شوینده، محصولات بهداشتی، لباس بافتنی، محصولات پلاسیتیکی، تجهیزات خودرو و قطعات خودرو از سوی ایران به روسیه صادر شده است. شرکت‌های ایرانی و روس به طور فعال در نمایشگاه‌ها و رویدادهای مربوط به بازار در روسیه و ایران شرکت می‌کنند و از این طریق محصولات خود را به بازارهای یکدیگر عرضه می‌کنند.
پس از سال ۲۰۲۲ میلادی، مسکو در زمینه مبادلات تجاری به کشورهای منطقه آسیا، خلیج فارس و آفریقا نگاه ویژه یافت. در این رابطه ایران در زمینه صادرات و واردات طیف وسیعی از محصولات میتواند به یک پایگاه لجستیکی مناسب برای روسیه تبدیل شود. در نتیجه تهران میتواند درآمدهای خود را در زمینه حمل و نقل و ارائه خدمات برای جابجایی کالا به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
وی افزود: همچنین میخواهم بر این موضوع تاکید کنم که جوامع تجاری کشورهای ما به همکاری در داروسازی، تجهیزات برقی، تجهیزات پزشکی و صنعت خودروسازی و حوزه IT علاقه بسیاری دارند. ما در چهارچوب همکاری دوجانبه، پروژه‌های کلیدی داریم؛ در حال حاضر اجرای پروژه‌های در زمینه انرژی از جمله انرژی اتمی و احداث بلوک‌های شماره ۲ و ۳ و نگهداری آن در نیروگاه اتمی بوشهر در حال پیشرفت است. علاوه بر این، تعامل در زمینه نفت و گاز و سرویس دهی در این زمینه وجود دارد. این تعامل در زمینه حمل و نقل لجستیک نیز وجود دارد و در در درجه اول توسعه کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال- جنوب از جمله ساخت شاخه‌های جدید راه آهن در قلمرو ایران است. پروژه لجستیک کریدور شمال-جنوب بزرگترین ژئوسیاسی و ژئواقتصادی پروژه است.
رئیس دفتر بازرگانی روسیه در ایران گفت: پس از سال ۲۰۲۲ میلادی، مسکو در زمینه مبادلات تجاری به کشورهای منطقه آسیا، خلیج فارس و آفریقا نگاه ویژه یافت. در این رابطه ایران در زمینه صادرات و واردات طیف وسیعی از محصولات میتواند به یک پایگاه لجستیکی مناسب برای روسیه تبدیل شود. در نتیجه تهران میتواند درآمدهای خود را در زمینه حمل و نقل و ارائه خدمات برای جابجایی کالا به میزان قابل توجهی افزایش دهد. علاوه بر این، ایران فرصت جذب پتانسیل مالی و فناوری مسکو را برای توسعه زیرساخت‌های لجستیک خود خواهد داشت. کریدور لجستیک شمال-جنوب، شامل مسیرهای ریلی، دریایی و جاده‌ای به طول کلی ۷۲۰۰ کیلومتر است. در چهارچوب این مسیر، محصولات مختلف از جمله غلات حمل و نقل می‌شوند و حجم بار افزایش می‌یابد. این کریدور، سه شاخه دارد؛ نخست شاخه ترانس خزر با استفاده از بنادر روسیه و ایران، شاخه غربی از خاک آذربایجان و شاخه شرقی از قزاقستان، اوزبکستان و ترکمنستان عبور می‌کند.
وی ادامه داد: در ایران بیشتر تمایل دارند که شاخه غربی را با هم در خاک آذربایجان گسترش دهیم. در این رابطه هر دو طرف تمایل دارند که شاخه راه آهن رشت-آستارا را تکمیل کنند که در حال حاضر یکی از عناصر برقراری ارتباط راه آهن میان ایران و روسیه کافی است که هنوز تکمیل نشده است. همچنین هر دو طرف در تلاش برای افزایش ظرفیت کریدور ترانس خزر هستند به ویژه طرف ایرانی در حال تلاش برای نوسازی بنادر استان‌های گیلان، مازندران و گلستان و اتصال آن‌ها به سیستم ریلی ایران است. شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب فعال است و به وسیله آن می‌توان تجارت کرد اما این شاخه در حال حاضر نیاز به نوسازی دارد. ما باید بر روی مشکل سرعت متوسط در این مسیر کار کنیم و مشکل ظرفیت پایین ترمینال ایرانی سرخس در مرز با ترکمنستان حل نشده است و در دستور کار باقی می‌ماند.
این فعال اقتصادی روس گفت: ما پیش‌بینی داریم که سال ۲۰۳۰ میلادی ظرفیت کریدور لجستیک شمال-جنوب به سالانه ۳۰ میلیون تن افزایش یابد و ۳۵ میلیون تن در سال ۲۰۳۵ میلادی خواهد بود. براساس امضای معاهده میان ایران و روسیه در خصوص تجارت آزاد پیش بینی می‌کنیم که در آینده، حجم تجارت دوجانبه افزایش یابد. امتیازات طرفین که در این موافقت نامه ذکر شده بیش از ۹۵ درصد محموله‌های روسیه به ایران را در برمی‌گیرد.
کسب و کارهای روسی که در حال حاضر در ایران فعالیت می‌کنند و آنهایی که به تازگی وارد بازار ایران شده‌اند با کمبود شدید پرسنل و متخصصانی که به زبان روسیه مسلط هستند، مواجه هستند.
رئیس دفتر بازرگانی روسیه در ایران در پایان گفت: با در نظر گرفتن مطالب فوق میخواهم اطلاعات زیر را بیان کنم؛ کسب و کارهای روسی که در حال حاضر در ایران فعالیت می‌کنند و آنهایی که به تازگی وارد بازار ایران شده‌اند با کمبود شدید پرسنل و متخصصانی که به زبان روسیه مسلط هستند، مواجه هستند. نمایندگی بازرگانی روسیه در ایران در تماس دائمی با شرکت‌های روس است که به شدت به یافتن کارمندهای ایرانی که زبان روسیه بلد باشند، علاقمند هستند. با این حال بلد بودن زبان روسیه همیشه کافی نیست و در حال حاضر متخصصان در رشته‌های مدیریت، مهندسی، صنعت نفت و گاز، مالی، پتروشیمی و صنعت خودروسازی، کشتی سازی و هواپیماسازی مورد تقاضا هستند. شرکت‌های بزرگ روسیه آمادگی دارند تا با هزینه خود متخصصان ایرانی را که زبان روسیه بلدند را به دوره‌های تخصصی در روسیه اعزام کنند.